Hiện Sở TDTT Bình Định đã thu thập và phát hiện hơn 200 bài thuốc võ cổ truyền của các danh y, võ sư, lương y trong tỉnh cống hiến. Trong đó, Hội đồng khoa học, Sở Y tế và Hội Y học cổ truyền Bình Định đã chọn lọc ra 34 bài thuốc tiêu biểu, mang tính chất vừa đa dạng, vừa hiệu nghiệm.
8 bài thuốc trình bày sau đây được các võ sư, lương y võ sư đất võ Bình Định chia sẻ. Lê Nguyễn tổng hợp lại để mọi người cùng tham khảo. Lưu ý, mọi người không có kiến thức về Đông y được tự ý làm theo.
1. Bài giải độc thang: Do võ sư, lương y Nguyễn Bá Ngọc, huyện Tây Sơn, cung cấp.
- Quy vĩ 8 gam
- Chỉ thiệt 8 gam
- Trần bì 4 gam
- Hồng hoa 8 gam
- Quế chi 4 gam
- Huyết kiệt 4 gam
- Ngưu tất 4 gam
- Nhi trà 4 gam
- Điền thất 4 gam
- Xích thược 8 gam
- Đào nhân 8 gam
- Tô mộc 4 gam
- Sanh địa 8 gam
- Thổ phục linh 8 gam
- Đỗ trọng 4 gam.
* Cách dùng:
- Sắc 3 chén nước còn một chén. Khi uống pha thêm 1 ly rượu nhỏ.
- Sau khi uống 3 thang phải uống thêm 1 thang thuốc bổ.
* Chú ý: Có thai không dùng.
2. Bài trật đả thang: (Bị đánh té, đánh nặng đòn) Do võ sư, lương y Trương Văn Vịnh (biệt hiệu Phi Long Vịnh) ở huyện Tuy Phước, cung cấp.
- Qui vĩ 8 gam
- Nhũ hương 6 gam
- Đào nhân 14 hột
- Mộc hương 4 gam
- Mộc thông 4 gam
- Sinh địa 12 gam
- Cam thảo 4 gam
- Một dược 8 gam
- Sanh khương 4 lát
- Xuyên khung 12 gam
- Tục đoạn 8 gam
- Ô dược 4 gam
- Tô mộc 4 gam
- Trạch lan 4 gam
Cách dùng: Sắc 3 chén nước còn 1 chén, pha thêm 1 ly rượu nhỏ, một ly nước tiểu trẻ em (đồng tiện), uống ngày một thang.
Sau đây là cách gia giảm trúng đòn ở thượng, trung, hạ bộ trong bài thuốc trên:
- Bị đánh té ứ huyết tại ngực gia thêm Sa nhâm 4 gam.
- Bị đánh trúng cổ họng khò khè gia thêm Bắc hạnh nhân 6 gam, Chỉ xác 6 gam.
- Bị đánh trúng đòn mà bệnh nhân phát cười thì gia Nhân sâm 4 gam, Hồ hoàng 4 gam, nếu nặng gia thêm Xuyên huỳnh liên 8 gam, Thần sa 2 gam.
- Bị đánh trúng tắt tiếng gia thêm Xuyên bồ 4 gam, Mộc hương 8 gam.
- Bị đánh bí đái: Gia thêm Đại hoàng 8 gam, nếu nặng gia Đương quy 8 gam, Phác tiêu 4 gam.
- Bị đánh bí đại tiện gia thêm Kinh giới 4 gam, Đại hoàng 4 gam, Cù mạch 4 gam.
- Bị đánh tiểu tiện ra máu gia thêm vỏ trái lựu 4 gam, cây cà dòn 8 gam.
- Bị đánh phân ra trong miệng, gia thêm Đinh hương 4 gam, Thảo quả 4 gam, Nam tinh 4 gam.
- Bị đánh thụt lưỡi, nói ú ớ gia thêm Nhân sâm 4 gam, Huỳnh liên 4 gam, Thạch cao 4 gam.
- Bị đánh le lưỡi dài cả tấc thêm Cương tàm 4 gam, Phục long can 4 gam, Xích tiểu đậu 100 hột.
Kỵ thai.
3. Bài trục ứ thang: Do võ sư, lương y Nguyễn Hữu Nghĩa (Tuy Phước) cung cấp.
- Đỗ trọng 8 gam
- Tục đoan 8 gam
- Cốt toái bổ 8 gam
- Mộc hương 8 gam
- Huỳnh cầm 8 gam
- Huyết giác 8 gam
- Xương bồ 4 gam
- Đương quy 8 gam
- Thổ phục linh 8 gam
- Đào nhân 8 gam
- Binh lang 8 gam
- Hoạt thạch 4 gam
- Hương phụ 8 gam
- Xuyên tam thất 8 gam
- Huyết kiệt 8 gam
- Hồng hoa 4 gam
- Nhi trà 8 gam
- Nhũ hương 8 gam
- Một dược 8 gam
- Lư hội 4 gam
- Bạch chỉ 8 gam
- Xuyên khung 8 gam
- Đại hoàng 8 gam
- Tự nhiên đồng 8 gam
- Sanh địa 8 gam
Cách dùng:
-Nước đầu 4 chén sắc còn 1 chén.
- Nước hai 3 chén sắc còn 8 phân.
Nước nào uống nước đó, uống xong đi cầu khoảng 3 lần, sau 3 ngày hết đau, hết tức.
Kỵ thai
4. Bài ứ huyệt nội thương toàn thân: Do võ sư, lương y Lê Minh Hoàng (An Nhơn) cung cấp.
Sanh địa 16 gam
Đương quy 12 gam
Hồng hoa 6 gam
Đào nhân 8 gam
Xuyên tam thất 8 gam
Liên kiều 8 gam
Cốt toái bổ 12 gam
Đại hoàng 8 gam
Nhũ hương 8 gam
Một dược 8 gam
Chi tử 8 gam
Xuyên bối mẫu 8 gam
Chỉ xác 8 gam
Bạch chỉ 8 gam
Xuyên khung 8 gam
Xích thược 8 gam
Cát lâm sâm 8 gam
Cam thảo 4 gam
Xích bạch linh 8 gam
Xa tiền tử 12 gam
Tục đoạn 12 gam
Bạch truật 12 gam
Mộc qua 8 gam
Cách dùng: Sắc 2 nước: Lần 1: Đổ 4 chén còn 1 chén; lần 2: Đổ 3 chén còn 8 phân. Hai nước hòa chung chia 2 lần uống mỗi ngày sau bữa ăn và trước khi đi ngủ. Nếu bệnh nhân trên 50 tuổi gia thêm Thục địa 12 gam. Nếu bệnh nhân té từ trên cây xuống phải dùng Chánh châu sa mễ 4 gam tán bột, cho uống trước khi dùng thuốc này. Chú ý phụ nữ có thai và đang hành kinh không được dùng.
5. Bài trật đả dược Hoàn phương: Do lương y Phan Tiên Dền (Hoài Nhơn) cung cấp.
Chi tử 4 gam
Trầm hương 12 gam
Nga truật 12 gam
Đào nhân 12 gam
Cổ tử 8 gam
Ngưu hoàng 12 gam
Mộc hương 8 gam
Thổ biệt 8 gam
Hùng đởm 12 gam
Cốt toái bổ 12 gam
Trân châu 8 gam
Điền thất 12 gam
Điêu lân trúc 12 gam
Đông bì 12 gam
Trạch lan 8 gam
Cao ly sâm 12 gam
Độc hoạt 4 gam
Địa long 8 gam
Hồng hoa 12 gam
Hổ phách 4 gam
Khương hoạt 4 gam
Tam lăng 4 gam
Cách dùng: Tán thành bột, làm viên hoàn, ngày 12-20 gam, chia làm 2 lần uống.
6. Bài trật đả dược tửu phương: Do võ sư, lương y Trần Khải (Tuy Phước) cung cấp.
Nhi trà 12 gam
Huyết kiệt 12 gam
Sanh cam thảo 4 gam
Quế chi 16 gam
Hồng hoa 12 gam
Ngưu tất 8 gam
Tộ mộc 20 gam
Một dược 12 gam
Đỗ trọng 8 gam
Hương phụ (chế) 16 gam
Sanh địa 12 gam
Đương quy 12 gam
Cách dùng: Ngâm 1 lít rượu mỗi ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 1 ly nhỏ.
Chủ trị: Làm tan ứ máu, trừ phong thấp.
7. Bị đánh nặng thổ huyết: Do Lương y Nguyễn Tử Trát (Hoài Nhơn) cung cấp.
Cây chuối tiêu chưa trổ: 1 cây
Sanh địa long (con trùn): 10 lượng (400 gam)
Cách dùng: Cây chuối chẻ đôi, móc bỏ ruột cho một nắm muối ăn trộn đều với địa long, cho vào lòng cây chuối, ép lại, bó thật kỹ, dùng lửa than nướng thật chín, lấy ra nắm 2 đầu cây chuối vắt lấy nước hòa với Đồng tiện cho uống.
Công dụng: Bị đánh đòn thổ huyết.
8. Dược tửu phương: Do võ sư, lương y Cửu Bút (Tây Sơn) cung cấp.
Nhi trà
Nhũ hương
Xuyên sơn giáp
Tự nhiên đồng
Hồng hoa
Xuyên tam thất
Đào nhân
Quy vĩ
Một dược
Xuyên khung
Châu sa mễ
Huyết kiệt
Cách dùng: Tán nhỏ ngâm rượu, mỗi ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 1 ly nhỏ.
Chủ trị: làm tan tiêu máu ứ, bị thương chảy máu dùng xác thuốc đắp vào thì lập tức cầm máu. Sau khi đắp thuốc cấm tắm nước lã.
Lê Nguyễn (T/H)
